Kaapverdie Blog 2 – Dromen over Kaapverdië, Cesária Evora

Blogger Alice Fortes

Ze was altijd al in mijn leven,  Cesária. Mevrouw Cesária  Evora, de diva van de Kaapverdiaanse muziek.  Maar, dat wist ik toen nog niet. Ik leerde haar kennen via mijn moeder, omdat zij altijd het nummer ‘Sodade’ (=heimwee) zong. Prachtig nummer, geweldige tekst. En zo groeide ik op met haar. Later leerde ik haar andere nummers kennen via ouderwetse vinylplaten.   Op dat moment kon ik mij niet voorstellen dat ik ooit op het podium van concert- en congresgebouw De Doelen haar zou aankondigen. Samen met mede-presentator Osvaldo Brito stond ik daar, zenuwachtig op een groot podium. In een prachtige zwarte fluwelen jurk, voelde ik me klein, nederig en dankbaar.  Vol ontzag kondigde ik haar aan, in het Nederlands. Terwijl Osvaldo zijn presentatie in een Portugees-Kaapverdiaanse versie vertolkte.  Het was een intiem concert en nog in het tijdperk van de gulden, waardoor de entreekaart slechts vijfentwintig gulden kostte!

Cesária  werd ‘de diva op blote voeten’ genoemd vanwege haar schoeisel loze optredens. “La Diva Aux Pieds Nus” was tevens de naam van haar debuutalbum.  Dit album was geproduceerd dankzij haar Frans-Kaapverdische producent en ontdekker José da Silva, die echt in haar geloofde toen geen enkele platenmaatschappij haar een kans wilde geven.  Da Silva stak zich diep in de schulden en bracht in 1988 in eigen beheer haar debuutalbum uit. Het werd een sensatie en nadat er alleen al in Frankrijk 250 duizend exemplaren waren verkocht, was opeens de interesse van de platenmaatschappijen wel gewekt!  Ze tekende vervolgens bij Sony waar ze maar liefst honderdduizenden platen zou verkopen met als grootste succes de plaat ‘Miss Perfumado’ uit 1992, met de wereldhit ‘’Sodade’. Madonna noemde Cesária  ooit haar grootste inspiratiebron en in 2003 won onze eigen Kaapverdiaanse diva (naast talloze andere prijzen) een grammy voor haar album ‘Voz d’Amour.’

Een prestatie van wereldformaat,  voor een jonge vrouw die grote armoede opgroeide nadat haar vader was overleden en haar moeder er alleen voor stond met maar liefst zes kinderen. Haar moeder stond Cesária op 10-jarige leeftijd af waardoor ze opgroeide in een weeshuis waar ze al haar ellende van zich af zong in het koor.  Nadat de jonge Évora  haar grote liefde, zeeman Eduardo ontmoette (op 16-jarige leeftijd) startte ze met het zingen van coladeira’s*en morna’s* in cafés. Haar talent werd erkend in Mindelo, maar het lukte haar maar niet om los te breken uit dit milieu; ze zong voor bootwerkers en matrozen voor een paar glazen drank een sigaretje!

Nadat ze een grote wereldster was geworden, bleef ze altijd nederig. Tijdens één van haar laatste optredens in Rotterdam, vroeg ze waarom haar fans niet tot haar mochten komen. Ik gaf aan dat er beveiliging stond omdat ze nu een grote ster was en niet iedereen naar haar kleedkamer mocht komen.  Ze schrok hier van en zei: ‘’Wat? Mijn fans mogen niet naar me toe komen? Ik ben Cesária , ik ben geen Micheal Jackson, ik ben van het volk. Open de deuren en laat mijn fans tot mij komen…”

Ik weet zeker dat iedereen wel een mooie herinnering of anekdote heeft, als je aan een nummer  nummer van Cesária denkt. Toen mijn vader overleed draaide ik dagenlang ‘Miss Perfumado’ in mijn auto, huilend om de prachtige tekst en huilend om het verlies van mijn vader.  Bij de begrafenis van mijn moeder stond ‘Lua’ op de muzieklijst. Ze was dus weer bij me en in de moeilijkste dagen van mijn leven, stond ze me bij in mijn intense verdriet.

De Kaapverdiaanse Minister-President vertelde ooit een prachtige anekdote over zijn staatsbezoek in Argentinië. Het kostte hem enige moeite om uit te leggen aan de genodigden waar Kaapverdië lag. Totdat de dochter van de Argentijnse President opeens besefte dat hij en Cesária  Evora uit hetzelfde land kwam. Deze constatering veranderde meteen het gesprek, omdat alle genodigden onder de indruk waren hiervan. Iedereen had wel een lievelingsnummer of een concert meegemaakt van haar.  Dankzij deze waargebeurde anekdote verkondigde de Minister-President bij alle andere staatsbezoeken dat Kaapverdië geen grondstoffen heeft, geen goud en geen uranium. Maar dat muziek het grootste exportproduct is van onze kleine eilanden, met Cesária  Evora als de grootste Ambassadeur aller tijden!

In 2011 overleed onze ‘Koningin van de morna’ op zeventigjarige leeftijd in haar eigen geliefde stad Mindelo. De Kaapverdiaanse President Jorge Carlos Fonseca kondigde twee dagen van officiële rouw af voor de ‘diva op blote voeten’. Cesária is nog steeds overal te zien en te horen. Het vliegveld in Mindelo is naar haar vernoemd, er staat een prachtig standbeeld tegenover de ingang en nog steeds heeft iedereen wereldwijd ontzettend veel ‘’sodade’ om haar.  Ze is nog steeds altijd bij mij, want thuis hangt ze aan mijn muur (een prachtige limited edition foto dankzij Kaapverdiaanse top fotograaf Jorge Alves) en in mijn hoofd hoor ik altijd haar liedjes, gezongen door mijn moeder…..

*=de coladeira is een ‘up-tempo’ Kaapverdische muziekstijl. De morna is vergelijkbaar met de Portugese Fado, een melancholieke muziekstijl over verlies en verlangen